Γράφει ο Αλέξανδρος Φωτεινός (*)

Έχετε παρατηρήσει πως μερικοί άνθρωποι μας γοητεύουν και μας «μαγεύουν» με τη φωνή τους, ενώ άλλοι μας απωθούν; Ο όγκος, η καθαρότητα, η δύναμη, ο ρυθμός και ο χρωματισμός είναι τα κυριότερα στοιχεία που καθιστούν τη φωνή μας ζωντανή και ελκυστική και της προσδίδουν κύρος και υπεροχή, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας μας με τους γύρω μας. Στους επαγγελματίες δε που εκτίθενται δια του λόγου, π.χ. εκπαιδευτικούς, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ηθοποιούς, πωλητές κλπ, οι απαιτήσεις εκτινάσσονται στα ύψη.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία μπορεί κανείς να τα καλλιεργήσει και να τα βελτιώσει, αν πραγματικά το επιθυμεί. Το πρώτο βήμα είναι η... σωστή αναπνοή!

Πως παράγεται η φωνή μας; Εισπνέουμε κατ’ αρχάς και στη συνέχεια ο αέρας κατά την έξοδό του ενεργοποιεί τις φωνητικές μας χορδές που παράγουν ήχο. Οι πλειονότητα των ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες αναπνέουν με λάθος τρόπο ή για να ακριβολογούμε έχουν ξεχάσει πώς να αναπνέουν σωστά - πράγμα που ως παιδιά το κάναμε όλοι μας από ένστικτο. Κι αυτό οφείλεται στη διαρκή υπερένταση της καθημερινότητας, που προκαλεί τέντωμα των νεύρων και άσκοπη σύσπαση των μυών μας.

Κάντε ένα πείραμα. Σταθείτε μπροστά στον καθρέφτη, πάρτε μια βαθιά εισπνοή και παρατηρήστε τι ακριβώς κάνετε. Δοκιμάστε το ίδιο και με φίλους σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι φουσκώνουν το στήθος και ανασηκώνουν τους ώμους. Αυτός είναι ο λάθος τρόπος εισπνοής. Ο σωστός τρόπος είναι από το «διάφραγμα». Το διάφραγμα είναι ένας επίπεδος μυς, που διαχωρίζει τους πνεύμονες από τα σπλάχνα. Με τη λεγόμενη «διαφραγματική αναπνοή» το διάφραγμα κινείται προς τα κάτω, μεγαλώνοντας τον όγκο των πνευμόνων και γεμίζοντάς τους με αέρα, όπως μια σύριγγα θα γέμιζε με υγρό. Το σημείο ελέγχου για να ξέρουμε αν το έχουμε κάνει σωστά είναι να μη φουσκώνει ο θώρακας και ανεβαίνουν οι ώμοι, αλλά να νιώθουμε πως έχει γεμίσει καλά-καλά με αέρα το κάτω μέρος των πνευμόνων: Μπροστά στο ύψος περίπου του στομάχου, αλλά και πλάγια και λίγο πίσω στο ύψος των χαμηλότερων πλευρών μας. Με τον τρόπο αυτό ο όγκος του αέρα που εισπνέουμε είναι μεγαλύτερος και η έξοδός του γίνεται με περισσότερο έλεγχο και έχει μεγαλύτερη διάρκεια.

Για την τέλεια προφορική απόδοση ενός κειμένου απαιτούνται από τεχνικής άποψης οι ανάλογες ποσότητες εκπνεόμενου αέρα σε υπολογισμένες ταχύτητες, σε προκαθορισμένες εντάσεις και τις σωστές χρονικές στιγμές. Τα παραπάνω επιτυγχάνονται με τη διαφραγματική και ελεγχόμενη αναπνοή. Αντίθετα, η ατελής αναπνοή του «λάθος τρόπου» που προαναφέρθηκε δεν επαρκεί για την παραγωγή φωνής ικανοποιητικής για «έντεχνο» προφορικό λόγο.

_________
(*) Ο Αλέξανδρος Φωτεινός είναι διευθυντής του Ελεύθερου Ωδείου και ιδρυτής δύο ρητορικών ομίλων