Γράφει η Θεώνη Σαμαρά (*)
Πιάνο! Ο βασιλιάς των οργάνων! Και δεν είναι άδικος ο χαρακτηρισμός!
Ένα όργανο με απίστευτες εκφραστικές δυνατότητες που στάθηκε αφορμή για την ίδρυση πολλών σημαντικών πιανιστικών σχολών & ένα ρεπερτόριο που έχει καταντήσει «εφιάλτης» με την καλή έννοια στον κύκλο των πιανιστών! Ποιος πιανίστας δεν θα επιθυμούσε να παίξει όλες τις σπουδές υπερβατικής εκτέλεσης του Lizst ή ένα πολύ δύσκολο κοντσέρτο;
Μοιραίο όταν έχεις ακούσει εκτελέσεις του Rachmaninov, του Richter, του Ashkenazy, του Pollini και πολλών πολλών άλλων εξαιρετικών βιρτουόζων πιανιστών!
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή!
Η ιστορία του πιανιστικών σχολών ξεκινά από τον 17ο αιώνα με την εξέλιξη των πληκτροφόρων! Francois Couperin & Jean Philippe Rameau, Γαλλία, που με τις μεθόδους τους έδιναν πολύτιμες συμβουλές για την εκμάθηση των πληκτροφόρων. Ο Couperin τόνισε την σπουδαιότητα την ευκινησία των δακτύλων αλλά και την χαλάρωση των μυών ενώ ο Rameau την ελαστικότητα του καρπού και την ηρεμία του βραχίονα. Στην Γερμανία ο Johann Sebastian Βαch χρησιμοποίησε τον αντίχειρα που είχε απαγορευτεί κατά την διάρκεια του μεσαίωνα(!) & στην Ιταλία ο Domenico Scarlatti βοήθησε την θέση του αντίχειρα στην πιανιστική τέχνη να εξελιχτεί με την λύση του περάσματος του κάτω απο το 3ο και το 4ο δάκτυλο.
Λίγο καιρό αργότερα έχουμε την συμβολή του δευτερότοκου γιου του Bach, Karl Philipp Emmanuel, με μια δίτομη μέθοδο για το παίξιμο των πληκτροφόρων που αποτέλεσε για μεγάλο χρονικό διάστημα το βασικό βοήθημα για θέματα τεχνικής του clavier..
Προς το τέλος του 18ου αιώνα «ιδρύεται» θα μπορούσαμε να πούμε, με τις μεθόδους των σπουδών του Carl Czerny, η πρώτη και ίσως και η πιο σημαντική πιανιστική σχολή! Η δύναμη των δακτύλων και η ανεξαρτησία τους κύριο μέλημα του. Οι συλλογές των σπουδών του αποτέλεσαν ορόσημο για την εξέλιξη της κλασικής πιανιστικής τεχνικής και δεν είναι τυχαίο το ότι διδάσκονται σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης του πιάνου ακόμη και σήμερα!
Με την αρχή της ρομαντικής περιόδου, έχουμε τον Chopin με το δεμένο παίξιμο legato & τα «νυχτερινά» του (επηρεασμένος από τον Ιρλανδό John Field) & εν συνεχεία τον αξεπέραστο τεχνικά Lizst που ήταν και ο πρώτος που εισήγαγε την έννοια του recital & συνέθεσε έργα που αποτελούν ανεκπλήρωτο τεχνικά όνειρο για αρκετούς πιανίστες!
Κλείνοντας, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε την σπουδαία ρωσική πιανιστική σχολή των αδελφών Rubinstein που πρωτοστάτησε τον 19ο αιώνα & τους μαθητές τους, αλλά και τους μαθητές του Lizst που επηρέασαν βαθιά τους πιανίστες αλλά και τους συνθέτες του 20ου αιώνα!
ΠΗΓΕΣ:
The piano, εκδόσεις Macmillan,London, 1984.
Karl Neff, Ιστορία της Μουσικής, εκδόσεις Απόλλων, Αθήνα,1960.
Κωστής Γαιτάνος, Η αυτού μεγαλειότης το Πιάνο, εκδόσεις Τυπωθήτω
________
(*) Η Θεώνη Σαμαρά είναι καθηγήτρια πιάνου, θεωρητικών, μουσικοκινητικής και τραγουδιού και διδάσκει στο Ελεύθερο Ωδείο
